Powiat limanowski urzeka pięknem krajobrazu. Pośród mgieł, zielonych wierchów, purpur jutrzni i zachodów słońca, czasami dają się słyszeć serca tej krainy. Są nimi dzwony umieszczone w wieżach i wieżyczkach kościołów. Choć dzisiaj powstają jedynie świątynie murowane w nowoczesnych technologiach, to te, które wzniesiono z drewna, nadal wszyscy darzymy ogromnym sentymentem. Ich serca – dzwony wygrywają być może nieco inaczej każdą nowinę, ale nikt nie chce, żeby ucichły na wieki. Stąd powstał projekt utworzenia Małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej. Opisane poniżej obiektów znalazła się pod jego kuratelą.
252 najcenniejszych i najciekawszych zabytkowych obiektów drewnianych tworzy Szlak Architektury Drewnianej w Małopolsce. Na Szlaku znalazły się malownicze kościoły, piękne cerkwie, smukłe dzwonnice, staropolskie dwory, drewniane wille i skanseny, należące do najcenniejszych zabytków ludowej kultury materialnej.
Na terenie Powiatu Limanowskiego znalazło się aż 16 obiektów, które zostały wpisane na Małopolski Szlak Architektury Drewnianej, a są to:
DOBRA – Kościół pw. Św. Szymona i Judy Tadeusza Apostołów
fot. drewniana.malopolska.pl
Jest to budynek barokowy z końca XVII w. wzniesiony w konstrukcji zrębowej, kryty blachą. Trzynawową bryłę zamyka wieloboczne prezbiterium, nad którym góruje wieża słupowa. Wnętrze zdobi późnobarokowa polichromia figuralno-ornamentalna z 1760 r. Na ścianie prezbiterium zachowały się pozostałości starszej polichromii z XVII w. Rokokowy ołtarz główny z obrazem Veraicon pochodzi z 2. poł. XIX w. Znajduje się w nim XVII wieczne tabernakulum, którego wykonawcą był Jakub Jasek. Po bokach ustawiono drewniane figury Mojżesza i Eliasza. Balustrada oddzielająca ołtarz od reszty świątyni, ozdobiona jest herbem dawnych właścicieli Dobrej i fundatorów kościoła – Lubomirskich (Szreniawa). Świątynia otoczona jest kamiennym murem z 1800 r., z trzema bramkami i kapliczkami stacji Drogi Krzyżowej
z 1844 r.
Szczegółowe informacje na stronie oraz pod adresem.
JODŁOWNIK – Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Panny
Kościół powstał w 1585 r. z fundacji Przecława Niewiarowskiego. W 2. poł. XVIII w. po odnowieniu i zmianie wyposażenia otrzymał charakterystyczny, barokowy wystrój. Nawę i prezbiterium pokrywa wspólny gontowy dach wielopołaciowy, o konstrukcji więźbowo – zaskrzynieniowej. Rokokowa polichromia na stropie nawy datowana na 2. poł. XVIII w. przedstawia Koronację Matki Boskiej, na ścianach, pomalowanych jaskrawym, żółtym kolorem można podziwiać zbiór malowideł – medalionów przedstawiający popiersia świętych. Część barokowego wyposażenia z XVII i XVIII w. znajduje się obecnie w sąsiednim kościele parafialnym. W kościele znajduje się piękna późnorenesansowa ambona z końca XVI w. oraz drewniana chrzcielnica z 1915 r. Budowla ma konstrukcję zrębową z wieżą słupową. Na kalenicy dachu wieżyczka sygnaturowa. Wieża izbicowa z pochyłymi ścianami zwieńczona niską iglicą. W wyposażeniu zachowały się dwa dzwony z drugiej połowy XVI wieku.
Szczegółowe informacje na stronie.
JURKÓW – Kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy
Wybudowany w 1913 r. według projektu J. Tarczałowicza. Świątynia jest dobrze zachowaną, trójnawową bazyliką z transeptem o ciekawej konstrukcji zrębowej. Nawę główną pokrywa dach dwuspadowy, natomiast nad prezbiterium i ramionami transeptu znajdują się dachy wielospadowe. Ołtarzowi głównemu, wykonanemu w 1920 r., nadano charakter neoromański. Umieszczono w nim obraz patronki kościoła . Neoromańskie są także ołtarze boczne z 1932 r., w jednym z nich zainstalowano wizerunek twarzy Chrystusa.
Szczególowe informacje na stronie oraz pod adresem.
KAMIONKA MAŁA – Kaplica na cmentarzu wojennym na Jastrząbce
Kaplica powstała, podobnie jak cmentarz, w 1915 r. według projektu G. Ludwiga. Na cmentarzu spoczywają żołnierze austriaccy, niemieccy i rosyjscy polegli w dniach 8-13 grudnia 1914 r. Budowla w stylu alpejskim, wysokości 13 m, na planie kwadratu, dwukondygnacyjna, ustawiona na wysokim, murowanym z kamieni tarasie poprzedzonym schodami. Kondygnacje rozdzielone wydatnym, nadwieszonym, obiegającym podcieniem wspartym na 12 słupach, o półkolistym wykroju nad wejściem. Kondygnacja górna oszalowana, z trzema oknami od frontu, nakryta strzelistym dachem namiotowym, zwieńczonym krzyżem. Ściany wnętrza oszalowane, strop drewniany, z dekoracją snycerską.
Szczegółowe informacje na stronie.
KAMIONKA MAŁA – Kościół pw. św. Katarzyny
Kościół pochodzi z 2. ćw. XVIII w. Budowla ulegała częstym przebudowom min. w roku 1790 dobudowano wieżę, a w 1884 r. do ścian prezbiterium dostawiono kaplicę. Jest to świątynia jednonawowa, wzniesiona z drewna według zasad konstrukcji zrębowej, z węższym , zamkniętym trójbocznie prezbiterium. Od frontu przylega do niej wieża konstrukcji słupowej, w której usytuowano niewielki przedsionek. Wieża podzielona jest na dwie kondygnacje. Wieńczy ją hełm z latarnią. Nad nawę wbudowano jeszcze jedną wieżyczkę na sygnaturkę. Nawa i prezbiterium pokryte są jednolitym, blaszanym dachem dwuspadowym. Wnętrze zdobi polichromia ornamentalno-figuralna z XIX w. Ołtarz główny, w którym znajduje się drewniana, XVII-wieczna rzeźba barokowa św. Katarzyny Aleksandryjskiej, pochodzi z XIX w. W jednym z późnobarokowych ołtarzy bocznych umieszczono obraz Św. Józefa z Dzieciątkiem. W 1891 r. w kaplicy złożono ołtarz z fragmentów barokowych i rokokowych.
Szczegółowe informacje na stronie oraz pod adresem.
KASINA WIELKA – Kościół św. Marii Magdaleny
fot. polskaniezwykła.pl
Kościół wzniesiono w 1624 r. W roku 1678 dobudowano do istniejącej świątyni wieżę oraz część nawy. Nawę i prezbiterium przykrywa wspólny gontowy dach wielopołaciowy. Dzwonnica pokryta gontem, sygnaturka blachą miedzianą. Polichromia nosi cechy barokowe z bardzo oszczędną kolorystyką. Ze surowością ciemnobrązowych ścian kontrastują późnobarokowe, o jaskrawej kolorystyce ołtarze, wykonane w XIX w. W głównym umieszczono rzeźbę św. Marii Magdaleny oraz św. św. Piotra i Pawła. Stacje Drogi Krzyżowej pochodzą z XVII w. Na belce tęczowej znajduje się krucyfiks i barokowe postaci Matki Boskiej i św. Jana z XVII w. Warta uwagi jest również chrzcielnica ścienna z XVII w.
Szczegółowe informacje na stronie oraz pod adresem.
LASKOWA – Dwór
fot. Brygida Kicińska
Dwór w Laskowej to unikalny przykład polskiej, drewnianej architektury rezydencyjnej z XVI w. Parterowy, modrzewiowy budynek został wzniesiony na kamiennych fundamentach. Nakrywa go wysoki, gontowy, łamany dach nazywany „dachem polskim” typu krakowskiego. Wewnątrz, dwór podzielony został na trzy podłużne trakty, z których środkowy mieści sień. Z sieni wiodą wejścia: na prawo – do pokoi mieszkalnych, na lewo – do dawnej kaplicy. Na szczególną uwagę zasługuje bogata dekoracja stropu w podłużnej izbie, pełniącej niegdyś funkcję kaplicy. Strop pokryty jest barwną polichromią o motywach sakralnych, roślinnych i geometrycznych. Od 1992 r. dwór należy do rodziny Michałowskich. Ten piękny obiekt otoczony jest parkiem. Kilka spośród licznych, wielowiekowych drzew oznaczono jako pomniki przyrody.
Szczegółowe informacje na stronie.
LASKOWA – Skansen na Jędrzejkówce
fot. nasliwkowymszlaku.pl
Skansen założony przez Barbarę i Krzysztofa Jędrzejek prezentuje kulturę ludową mieszkańców Gminy Laskowa i okolic. Sprowadzono tu m.in. suszarnie do owoców z centrum Laskowe i Michalczowej, stare spichlerze z Kamionki Małej i Dobrociesza, wyposarzenie kuźni z Michalczowej, młyn wodny ze Żmiącej, przydrożną kapliczkę z Jaworznej. W głównym budynku eksponowana jest m.in. kolekcja skrzyń posagowych, oleodruków religijnych, meble, sprzęty używane w gospodarstwie chłopskim w XIX i na pocz. XX w. We wnętrzach obiektów odtworzone zostały warsztaty kołodzieja, stolarski, szewski, tkacki. Skansen posiada też kolekcję narzędzi i maszyn rolniczych.
Szczegółowe informacje na stronie.
ŁOSOSINA GÓRNA – Kościół Wszystkich Świętych
Kfot.mapio.net
Kościół w Łososinie Górnej pochodzi z 1778 r. Zastąpił wcześniejszą świątynię późnogotycką, której elementy znalazły swoje miejsce w nowopowstałej, m.in. gotycka chrzcielnica. Budowla została wzniesiona w konstrukcji zrębowej. W 1891 r. do prezbiterium dobudowano dwie kaplice. Rokokowy wystrój i wyposażenie wnętrza pochodzą głównie z XVIII w. Polichromia figuralno–ornamentalna wykonana została w XIX w. Ołtarz główny pochodzi z 1873 r. Znajduje się w nim XVIII – wieczny obraz Matka Boża z Dzieciątkiem, który jest przysłaniany obrazem Wszystkich Świętych. Powyżej umieszczono również niewielki wizerunek Przemienienia Pańskiego. Ściany i strop pokrywa ornamentalna i figuralna neobarokowa polichromia wykonana w 1882 r. Szczególną uwagę przyciągają wizerunki: Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny, Sąd Ostateczny, Ukoronowanie Matki Bożej, Adoracja Matki Bożej z Dzieciątkiem przez św. Izydora – święty ubrany jest w tradycyjny strój limanowski. Na wieży kościoła znajduje się zabytkowy dzwon odlany w 1520 r. Dzwon nosi imię „Święty Andrzej”.
Szczegółowe informacje na stronie oraz pod adresem.
ŁUKOWICA – Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła
fot. parafia.lukowica.org
Kościół został wzniesiony w latach 1693-97, wśród jego kolatorów znajduje się sławny ród Sędzimirów. Przed 1720 r. dobudowano do niego wieżę. Kościół w Łukowicy posiada wyraźne cechy stylu barokowego. Jest to budowla orientowana, trójdzielna. Nad prezbiterium i nawą znajduje się jednokalenicowy dach kryty blachą. Przy prezbiterium dwie symetryczne przybudówki o ciekawym, ośmiobocznym kształcie, z których jedna to kaplica, druga jest zakrystią. Na wschodniej, zewnętrznej ścianie prezbiterium znajduje się wnęka, w której przedstawiono Grupę Ukrzyżowania z posągami z XVIII i XIX w. Wewnątrz świątyni strop ozdobiony XIX-wieczną polichromią. Ołtarz główny pochodzi z końca XVII w. Tworzy go m.in. figura Matki Bożej przesłaniana obrazem św. Andrzeja. Patron kościoła jest na nim ukazany z krzyżem w kształcie X symbolizującym jego męczeńską śmierć. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się przedstawienie Trójcy Przenajświętszej w otoczeniu chmur i promieni. Tuż nad wejściem znajduje się chór muzyczny. Pomieszczenie zdobi ażurowa balustrada z prostokątnym wysunięciem. Rokokowy prospekt organowy datowany jest na XVIII w. Szafa na piszczałki ozdobiona falistym belkowaniem i liśćmi akantu. W nawie kamienna chrzcielnica z 1693 r. Z kościołem w Łukowicy wiąże się także zagadkowa sprawa związana z kultem figury Matki Bożej Loretańskiej. Przy okazji konsekracji świątyni przez biskupa Jana Tarło, w 1520 roku, powstało tutaj nawet sanktuarium loretańskie. Figurka słynęła z łask, a wierni byli dumni z jej posiadania. Jednak w 1907 roku sprawiono nową figurę, Matki Bożej Wspomożenia Wiernych, a o poprzedniej słuch zaginął. W Łukowicy istniała jeszcze gotycka figurka Matki Bożej z Dzieciątkiem (XIV wiek). W 1952 roku wzniesiono wolnostojącą dzwonnicę. Stanęła w miejscu poprzedniej. Zawieszone są w niej dwa dzwony odlane w 1962 r. na pamiątkę II Soboru Watykańskiego przez Franciszka Drożdża : „Stefan” i „Jan”.
Szczegółowe informacje na stronie oraz pod adresem.
MĘCINA – Kościół św. Antoniego Opata Pustelnika
fot. drewniana.malopolska.pl
Kościół św. Antoniego w Męcinie powstał w 1638 r. W XVIII w. do nawy dobudowano wieżę i kaplicę. Jednolity blaszany dach nakrywa nawę i węższe od niej, zamknięte prezbiterium. Ciekawostką jest zegar na północnej ścianie wieży, element rzadko spotykany w architekturze drewnianej. Wnętrze nakryte jest stropami płaskimi i ozdobione polichromią z 1888 r. W świątyni znajdują się ołtarze późnobarokowe z XVIII w.: w głównym obraz Ecce Homo, w bocznych wizerunki Matki Boskiej Różańcowej i św. Antoniego. Warto zwrócić uwagę na barokową drewnianą chrzcielnicę z XVII w. Męcina była wsią rycerską, o której pierwsze wzmianki pochodzą z 1326 r. W okresie reformacji znajdował się tu ośrodek arianizmu. Kościółek i jego otoczenie sprawia pozytywne wrażenie. Wielobarwne, tworzące idealne wzory malowidła uspokajają i pomagają uwierzyć w sens wiary i pracy nad sobą. Ściany zewnętrzne pokryte deskami modrzewiowymi o pięknym deseniu. Nad całością budowli dominuje kwadratowa wieża z dzwonnicą, w której przyziemieniu znajduje się kruchta z wejściem głównym. Zainstalowany w wieży dzwon pochodzi z 1711 r. Wykonał go gdański ludwisarz Absalom Wittwerck.
Szczegółowe informacje na stronie.
PISARZOWA – Kościół św. Jana Ewangelisty
fot. K.Bańkowski
Kościół w Pisarzowej wzniesiony został w 1713 r. przez F. Wąsowskiego. Do jego budowy użyto elementów z poprzedniej, gotyckiej świątyni. To urocza jednonawowa budowla nakryta jednolitym, dwuspadowym dachem. Góruje nad nim trzykondygnacyjna wieża zwieńczona wieżyczką sygnaturkową. Płaski strop nawy i pozorne sklepienie kolebkowe nad prezbiterium pokrywa figuralna i ornamentalna polichromia pochodząca z XIX–ego w. autorstwa Adolfa Gucwy z Tarnowa. Główne malowidła przedstawiają Zmartwychwstanie Chrystusa oraz Ukoronowanie Najświętszej Marii Panny. Barokowe i rokokowe wyposażenie świątyni pochodzi z końca XVII w. oraz z XVIII w. W ołtarzu głównym znajduje się intarsjowany obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, datowany na koniec XVII w. Z tego samego okresu pochodzi kamienna chrzcielnica .
Szczegółowe informacje na stronie.
PORĘBA WIELKA – Muzeum Biograficzne Władysława Orkana ( Orkanówka )
fot. malopolska.szlaki.pttk.pl
Muzeum mieści się w drewnianej willi zbudowanej w latach 1903–1906 w stylu nawiązującym do zakopiańskiego. Jest to budynek parterowy, z wysokim zagospodarowanym poddaszem. Zbudowany został na rzucie prostokąta w układzie szerokofrontowym, z przeszkloną werandą na osi. Nakryty jest stromym gontowym dachem przyczółkowym z okapem przyzbowym. Władysław Orkan spędził tu duży okres swojego życia, z resztą urodził się w sąsiedztwie 27 listopada 1875 r. Zbiory muzealne pokazują życie i twórczość literacką Władysława Orkana (1875–1930). Muzeum istnieje od 1973 r. i posiada bogatą kolekcję pamiątek po piewcy polskich gór: rękopisy, dyplomy, szkice, wycinki z gazet czy tez obrazy. W pozostałych pomieszczeniach zgromadzono zabytki kultury materialnej górali mieszkających na północnych stokach Gorców.
Szczegółowe informacje na stronie.
SZYK – Kościół parafialny św. Stanisława Biskupa i św. Barbary
fot. K. Bańkowski
Kościół zbudowano w 1633 r. Do jego wzniesienia użyto elementów wcześniejszej świątyni z XVI w. Jest to jeden z piękniejszych kościołów Małopolski – późnogotycki, wzniesiony w konstrukcji zrębowej. Zarówno dach, jak i ściany pokrywa gont. Kościół w Szyku ma charakterystyczną, jednonawową konstrukcję, nad którą góruje słupowa wieża. Nawę i prezbiterium pokryto jednokalenicowym, stromym dachem siodłowym opartym o storczykowatą więźbę. W środkowym odcinku kalenicy znajduje się wieżyczka sygnaturkowa. Wnętrze zdobi polichromia figuralno – ornamentalna z 2. poł. XIX w. W prezbiterium widnieją fragmenty starszych malowideł z przełomu XVI i XVII w., ze scenami Wniebowzięcia. Późnobarokowy ołtarz główny z 2. poł. XVIII w., z późnogotyckim obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem (lata 1520–30), jest prawdopodobnie dziełem szczyrzyckiego cystersa . Kościół zawiera wiele innych zabytkowych elementów wyposażenia
m. in. dzwon z 1765 roku. Obok kościoła drewniana plebania, organistówka.
Szczegółowe informacje na stronie oraz pod adresem.
ŚWIDNIK – Dwór
fot. plfoto.com
Dwór wzniesiono w 1752 r. Jego budowniczymi byli ówcześni właścicieli wsi – Wielogłowscy. W latach 50 i 70 – tych XX w. poddany częściowej przebudowie. Jest to budynek drewniany, parterowy o harmonijnych proporcjach i malowniczej bryle ożywionej przez wysunięte po bokach narożne alkierze. Całość pokrywa gontowy dach. Wejście do budynku ozdabia ganek z trójkątnym szczytem wspartym na kolumnach. We wnętrzu częściowo zachowała się stolarka drzwiowa z profilowanymi płycinami i ozdobnymi okuciami. W pobliżu dworu zobaczyć można murowaną XVIII wieczną kaplicę, a także piwnicę, która może być pozostałością zboru ariańskiego z lat 1560 – 1580.
Szczegółowe informacje na stronie.
WILKOWISKO –Kościół parafialny św. Katarzyny
fot. Michał Sośnicki
Kościół w Wilkowisku powstały w latach 1921–27 jest już trzecią świątynią na tym miejscu, zbudowaną na wzór poprzedniej, spalonej w 1916 r. Obiekt o konstrukcji zrębowej, ściany ma oszalowane poziomo. Do prezbiterium, będącym przedłużeniem nawy, przylega zakrystia z dawną lożą kolatorską na piętrze. Do nawy przylegają: kaplica (od południa), kruchta (od północy) oraz przedsionek kwadratowej wieży (od frontu). Kościelna wieża wzniesiona jest na planie kwadratu. Podzielona jest na kilka kondygnacji przez odsadzkę i zadaszenia. Dwa najwyższe piętra zdobione są niewielkimi pilastrami i fryzem arkadowym. Całość wieńczy barokowy hełm. Wnętrze kościoła pokryte jest boazerią. Nad nawą i prezbiterium widoczne jest pozorne sklepienia kolebkowe, wsparte na ozdobnych ostrołukowych arkadkach. Wyposażenie, barokowe, oraz wzorowane na barokowym, wykonane w XX w. Późnobarokowy ołtarz główny z XVIII w., w którym umieszczono wizerunek patronki kościoła, przeniesiono ze starego kościoła w Limanowej.
Szczegółowe informacje na stronie.
